از دریافت مواد و اقلام،نگهداری صحیح و تحویل به موقع آن ها به مصرف کننده با رعایت مقررات و دستورالعمل های سازمان به نحوی که با اعمال کنترل دقیق از میزان موجودی کالا در انبار و مقدار مصرف آن و نیز از انباشته شدن بیش از حد موجودی ها جلوگیری شود.به عبارت دیگر ، انبارداری شامل سیستم های قرار گرفتن جنس در انبار و ایجاد روشها و اعمال مدیریت کنترل موثر از زمان دریافت تا لحظه تحویل است.
انواع موجودی های انبار کدامند؟
اجناس و کالاهای موجود در انبار اعم از موسسات تولید یا غیر تولیدی را می توان به پنج دسته به شرح زیر تقسیم نمود:
- مواد خام یا مواد اولیه: از این مواد برای تولید کالا استفاده می شود
- مواد و لوازم مصرفی: مواد و لوازم مصرفی به موادی اطلاق می شود که به طور غیرمستقیم در تولید کالا دخالت دارد و یا در سازمان های تولیدی برای انجام خدمات جانبی مورد استفاده قرار داده می شود. این مواد بر اثر مصرف از بین می رود مانند کاغذ و مداد و یا وسایل بسته بندی در سازمانهای تولیدی.
- مواد و لوازم در جریان ساخت: به موادی که مقداری تغییرات در مواد اولیه ی آن داده شده ولی هنوز به صورت کامل ساخته نشده است، مواد و لوازم در جریان ساخت گویند.
- کالای تمام شده: به کالاهایی گفته می شود که از نظر ساخت به مرحله ی تکمیلی رسیده و قابل عرضه به بازار باشد.
- اجناس خریداری شده جهت فروش: این سری از اجناس شامل اجناسی هستند که بدون هیچ گونه تغییری در آنها به بازار جهت فروش عرضه می گردد و به طور موقت در انبار نگهداری می شود. مانند انبار فروشگاه ها و موسسات بازرگانی.
در انبار گردانی (شمارش انبار)زمانی که موجودی واقعی شمارش شد و با کارتهای مواد انبار مقایسه شد، اگر کسری و اضافات ناشی از سرقت و سوء استفاده نباشد و یا اینکه موارد مغایرت آن چنان با اهمیت و قابل ملاحظه نباشد، کارتهای مواد اصلاح و در حسابها ثبت خواهد شد. ولیکن اگر مغایرتها عمده و با اهمیت باشد بررسیهای لازم نسبت به رفع موارد و علل انجام آن صورت می پذیرد و در نهایت اصلاحات لازم در دفاتر ثبت می گردد. این اصلاحات الزاماً باید در نرم افزار انبار نیز ثبت شود تا در آینده برای گزارش گیری ها با مشکل رو به رو نشوید.
نکته: برای اصلاح کسری و اضافات انبار، از حساب کسری و اضافات استفاده می شود.
- اگر انبار، دارای کسری باشد معادل مبلغ کسری حساب و اضافات بدهکار و حساب کنترل مواد بستانکار خواهد شد.
- در صورتی که انبار،دارای اضافات باشد ثبت زیر در حسابها صورت خواهد پذیرفت.
- در پایان دوره مالی نیز مانده حساب کسری یا اضافات به حساب خلاصه سود و زیان بسته خواهد شد.
منظور از کسری و اضافات مواد انبار چیست؟
زمانی که انبارها مورد شمارش قرار می گیرند عملاً اختلافاتی بین مقدار واقعی موجودی انبار و مقدار موجودی طبق اسناد و مدارک از جمله کارت انبار یا داده های نرم افزار انبارداری وجود دارد که هرگاه موجودی واقعی بیش از مانده کارت مواد باشد اصطلاحاً اضافات انبار و هرگاه موجودی واقعی کمتر از مانده کارت انبار باشد کسری انبار خوانده می شود.
کسری و اضافات انبار می تواند ناشی از عوامل زیر باشد.
1- اشتباه در ثبت مقدار مواد صادره یا وارده در کارت انبار یا نرم افزار انبار
2- اشتباه در ثبت قبضها و حواله های انبار درکارت حساب انبار توسط دایره حسابداری
3- عدم ثبت برخی از حواله های انبار بنا به دلایلی چون نرسیدن یا دیر رسیدن آنها
4- تقسیم و شکست قطعات بزرگ به تکه های کوچکتر
5- تبخیر و از بین رفتن موجودی و ضایعات
6- جذب آب و رطوبت توسط مواد که ممکن است باعث افزایش وزن برخی از مواد گردد.
7- سوء استفاده های افراد و سرقت
8- اشتباهات
تعیین محل قرار دادن کالا در انبار
این امکان وجود دارد که اجناس مشابه در یک شرکت قابلیت جایگزینی دیگر را داشته باشند، بنابراین ، انباردار می بایست در خصوص تعیین محل مناسب برای استقرار این نوع اقلام به گونه ای عمل کند که ارتباط این نوع اجناس با دیگر برقرار شود تا در صورت نیاز به هر یک از آن ها دسترسی به کالای مورد نظر مقدور باشد. لذا انباردار باید تشابه در مصرف را مدنظر قرار دهد و سعی کند اقلامی که با یکدیگر مصرف می شوند را در کنار هم یا نزدیک به هم قرار دهد؛ این عمل انباردار باعث کوتاهی مسافت ، کاهش خستگی ، تسهیل در دسترسی به موقع و فراهم سازی کالا در پاسخگویی به درخواست ها می گردد.
محل و موقعیت و شکل ظاهری و نوع ساختمان انبار
از جمله عواملی که محل قرار دادن کالا در انبار را تحت تاثیر قرار می دهد، محل و موقعیت ساختمان، ظرفیت مفید و قابل استفاده، وجود ستون های داخل، محل درهای ورودی و خروجی، تهویه و نورگیری و شکل ظاهری، ارتفاع و ابعاد مختلف انبار و … است که در تعیین محل قرار دادن کالا اثر دارد.
خصوصیات فیزیکی کالا
خصوصیات فیزیکی کالا، یکی دیگر از عواملی است که در تعیین محل قرار دادن آن در انبار تاثیر دارد. این خصوصیات شامل وزن (اقلام سنگین و سبک)، نوع بسته بندی مانند کیسه، کارتن، عدل، جعبه، بشکه، قوطی، صندوق و یا به صورت فله است که ابعاد و شکل ظاهری آن ها را تشکیل می دهد.
خصوصیات کیفی کالا
این خصوصیات شامل کالای فاسد شدنی، سریع الاشتعال بودن، قابل انفجار، سمی بودن و دیگر خصوصیات کیفی است که باعث می گردد در تعیین محل قرار دادن کالا تاثیر بسزایی داشته باشند. لذا پس از تعیین محل قرار دادن کالا در انبار، نسبت به تعیین قفسه، طبقه و ردیف برای استقرار کالا اقدام می شود.