ضایعات فلزی:
تقریبا به هر چیز فلزی که عمرش به آخر رسیده و دیگه کاربردی نداشته باشه، ضایعات فلزی می گن. حالا از آهن گرفته تا استیل، چدن، آلومینیوم، مس، برنج، مفرغ، سرب، روی و ... این ضایعات، هم به صورت خام به فروش می رسن و هم در قالب محصولاتی مثل باتری، بطری فلزی نوشابه یا حتی موتور ماشین.
هر کدوم شون هم با توجه به نوع کاربرد و آلیاژی که درشون به کار رفته، قیمت های متفاوتی دارن.مثلا مس خالی ارزون تر از مسیه که به صورت کابل مخابراتی فروخته می شه؛ حالا اگه مس به صورت کابلی و قرمز باشه گرون تر هم فروخته می شه. بعضی دسته از ضایعات تنوع قیمت چندانی ندارن مثل آلومینیوم خشک و نرم که قیمت نرم بیشتره.
ضایعات غیرفلزی:
همون طور که از اسمش پیداست، شامل هر چیز غیر فلزی می شه که البته بازه ی بسیار گسترده ای داره. این دسته بندی شامل مواردی مثل پلاستیک و پلیمر، لاستیک، شیشه، کاغذ و کارتن، چوب و تخته، منسوجات و چرم، سنگ و آجر و سرامیک، مواد شیمیایی، روغن، ضایعات کشاورزی و غیره می شه.
شاید در این دسته آشنا ترین ضایعات برای شما، نون خشک باشه که به صورت عمده خرید و فروش می شه یا لوله های پلاستیکی که بسته به جنس پلاستیک، قیمت های متفاوتی داره.
ضایعات الکترونیک و الکتریکی:
هر وسیله ای که به نوعی با برق سر و کار داره، در این گروه قرار می گیره؛ حتی خیلی از سیم و کابل و باتری رو هم در دسته ضایعات اکترونیک قرار می دن تا فلزی. این گروه شامل موبایل و تجهیزات مخابراتی، کامپیوتر و لوازم جانبی، قطعات برقی صنعتی، وسایل برقی خونگی و دستگاه های فرسوده و اسقاطی می شه.
محصولات فلزی و غیرفلزی:
در واقع این گروه تفاوت چندانی با ضایعات فلزی و غیرفلزی ندارن اما نکته اینجاست که این گروه از محصولات عمر آنچنانی ندارن و یه کالای خاص محسوب می شن که می تونیم دوباره از اون در جایی دیگه استفاده کنیم؛ مثل ریل راه آهن یا میلگرد نوکه با توجه به نوعش به قیمت های مختلفی به فروش می رسه.
در محصولات غیرفلزی هم با همین رویه روبرو هستیم؛ مثل لامپ کم مصرف سالم که دونه ای به فروش می رسن یا انواع گرانول پلاستیکی. بقیه موارد، بیشتر مثل ضایعات بر اساس وزن حساب می شن. البته در این بین هستن محصولاتی که به خاطر نیاز مالی یا کار فوری، هنوز استفاده نشده، به ضایعاتی ها فروخته می شن. لقمه ای بسیار شیرین که احتمالا تا قیمت دهان پر کن نشنون، اون رو نمی فروشن و نگهش می دارن.
فرآیند جمع آوری ضایعات:
ضایعات علاوه بر محیط های صنعتی، در نواحی مسکونی هم وجود دارن و اکثرا بعد از جمع آوری در یک محیط باز، انبار می شن. بد نیست بدونید به این دلیل که حجم آهن قراضه ها در این انبارها بسیار بالاست و احتمال حادثه در اثر کند و کاو وجود داره؛ معمولاً انبارهایی که اجازه ی ورود به افراد رو می دن، در ابتدا ازشون تعهد می گیرن و مسئولیت هرگونه حادثه رو به مشتری واگذار می کنن!
در این صنعت خطرات زیادی وجود داره چون در بین این ضایعات، فلزاتی با خواص رادیواکتیو وجود دارن که می تونن منجر به مرگ، صدمه و آسیب های محیط زیستی بشن. دو حادثه یکی در هند و دیگری در برزیل شاهد این مدعا هستن.
مواد سمی مثل آزبست یا موادی مثل بریلیوم، کادمیوم و جیوه می تونن برای کارکنان و محیطی که در اون قرار دارن، خطرات بی شماری ایجاد کنن. علاوه بر این بسیاری از وسایل موجود در این انبارها خطرناک هستن.
این وسایل غول پیکر در ابعادی وسیع و با نیروی بالا، در صورت بی دقتی و اشتباهات انسانی و غیره می تونن زمینه ساز حوادثی جبران ناپذیر باشن.
مزایای بازیافت:
بازیافت ضایعات فواید زیادی برای حفاظت از محیط زیست داره: صرفه جویی 70 درصدی در انرژی؛ صرفه جویی 90 درصدی در استفاده از مواد خام؛ 86 درصد آلودگیِ کمترِ هوا؛ 40 درصد صرفه جویی در مصرف منابع آبی؛ 76 درصد کاهش آلودگیِ منابع آب؛ 97 درصد صرفه جویی در استفاده از منابع.
به طور مثال هر تن فولاد که از آهن قراضه بازیافت می شه می تونه 1115 کیلوگرم در مصرف آهن، 625 کیلوگرم در مصرف زغال سنگ و 53 کیلوگرم در مصرف سنگ آهک صرفه جویی کنه؛ این ارقام برای سایر فلزات (فلزات غیر آهنی) به شرح زیره: 95 درصد صرفه جویی آلومینیوم؛ 85 درصد صرفه جویی مس؛ 65 درصد صرفه جویی سرب؛ 60 درصد صرفه جویی روی.
کاربردها:
یکی از پر کاربردترین ضایعات فلزی، ضایعات آهن یا همون آهن قراضه ست. بازیافت آهن قراضه، کاربرد اقتصادی و محیط زیستی بسیاری داره. شاید عبارت اقتصاد چرخشی رو شنیده باشید.
این مفهوم می گه که همه ی چیزها و ابزارهای تولیدشده باید به نحوی ساخته بشن که بتونن به حالت بی مصرف دربیان و بعد دوباره بازیافت و به شکل یک محصول نهایی تولید بشن. آهن قراضه یکی از موادیه که می تونه دوباره به شکلی جدید قابل استفاده باشه.
کاربردهای صنعتی:
آهن قراضه یا ضایعات آلومینیوم در صنعت ساخت وساز به خصوص پروژه های جاده سازی و پل سازی استفاده ی زیادی دارن؛ در صنعت حمل ونقل هم می تونه در تولید خودرو، هواپیما و اشکال دیگر حمل و نقل استفاده بشه.
شاید براتون جالب باشه که کاربرد دیگه ای از این مواد رو هم بدونید: سم زدایی آب های دفعی و هرز آب های صنعتی! ضایعات آهن و دیگر فلزات، در تولید ظرف ها توسط شرکت های مختلف و کمپانی ها نیز به کار می آن.
این نوع استفاده ی دوباره، به محیط زیست کمک کرده تا دیگه نیازی برای حفر و استخراج منابع طبیعی کمیاب نباشه.
محصولات فلزی جدیدتر و سخت تر:
ضایعات بازیافتی فولاد می تونه در یک فرایند با استفاده از قوس الکتریکی در کوره تبدیل به ابزارهایی باکیفیت بشه؛ فولاد ضد خش هم می تونه با همین فرایند تولید بشه. در این فرایند از حرارت و انفجار و سروصدای زیادی استفاده می شه.
یا ضایعات مس می تونن از طریق این فرایندها به شکل محصولات مختلف دربیان ولی آلومینیوم در دمای خیلی پایین تری نسبت به آلومینیوم خالص ذوب می شن پس برای آلومینیوم این فرایند به انرژی خیلی کمتری نیازمنده.
این قضیه عموماً برای همه ی فلزات بازیافتی صدق می کنه و در این فرآیند نه تنها انرژی بیشتری ذخیره می شه بلکه انتشار دی اکسید کربن هم کمتر می شه؛ درنتیجه محیط زیست حفظ می شه و در فرایند تولید، صرفه جویی اقتصادی بیشتری حاصل می شه و در نهایت محصول به دست مشتری می رسه.
ابزارهای خانگی:
ابزارهای فلزی اغلب از فلزات بازیافتی ایجاد می شن و می تونن زیبا و بادوام باشن. صندلی ها، میزها، نیمکت ها و لامپ ها تنها بخشی از این ابزارهان که از آهن قراضه و دیگر فلزات ساخته می شن.
کاربردهای هنری:
بعضی از افرادی که دید هنری دارن با دیدن کپه و تجمعی از ضایعات آهن به فکر انجام کارهای هنری با اون ها می افتن. مثلا برای ساخت مجسمه های هنری از این مواد استفاده های زیادی می شه.
حتی کسانی که حرفه ای و ماهر نیستن هم از خلاقیت هاشون برای انجام کارهای هنری بهره برده ان و از نمایش این آثار روی دیوارهای منزل شون احساس شعف و غرور می کنن! دکورهای ساخته شده از فلز هم به نوبه ی خود سبکی غریزی در این هنر محسوب می شه.
کمک به حفظ محیط زیست:
علاوه بر کاربردهای گفته شده در بالا، بد نیست به میزان صرفه جویی اقتصادی برای محیط زیست هم اشاره کنیم. برای مثال استفاده کردن از فولاد بازیافتی باعث کاهش 86 درصدی در آلودگی هوا می شه؛ کاهش استفاده از آب 40 درصد و کاهش آلودگی آب هم 76 درصد گزارش شده. این نوع فلزات بازیافتی در کل اندازه و وسعت محل های دفن زباله رو هم کاهش می دن.
همین طور که می بینید بازیافت در تمام فعالیت های روزمره ی ما می تونه نقش پررنگی داشته باشه از زباله های خونگی بگیر تا ضایعات ساختمونی یا صنعتی. هر چی بیشتر جلو می ریم اهمیت بازیافت در حفظ محیط زندگی مون بیشتر می شه؛ پس بازیافت رو جدی بگیرید و فراموش نکنید که پاکزیدر این راه همراه شماست.