پروانه کسب و بررسی فعالیت صنفی که نیازمند داشتن پروانه کسب است
پروانه کسب مجوزی است که طبق مقررات به منظور شروع و ادامه کسب‌وکار یا حرفه به صورت موقت یا دائم به فرد یا افراد صنفی برای محل مشخص یا وسیله کسب معین داده می‌شود.
پروانه کسب موقت تنها برای یک بار صادر می‌شود. مدت اعتبار پروانه کسب موقت یک سال و پروانه کسب دائم پنج سال است. به استناد ماده ۲۷ قانون نظام صنفی و ماده ۱۲ قانون فعالیت تعزیرات فعالیت بدون پروانه کسب، جزو تخلفات صنفی محسوب می‌شود و شورای مرکزی اصناف از فعالیت فرد یا افراد متخلف جلوگیری کرده و محل کسب را تعطیل خواهد کرد. اگر نوع فعالیت فرد متخلف از جمله عرضه ارزاق و سایر کالاهای مصرفی روزانه مردم باشد، فرد متخلف به دادگاه معرفی می‌شود.
طبق ماده ۱۲ قانون تعزیرات حکومتی، نداشتن پروانه کسب، واحدهای صنفی عبارت است از عدم اخذ پروانه بدون عذرموجه ظرف مهلت و ضوابط و مقرراتی است که توسط هیات عالی نظارت به شورای مرکزی اصناف تعیین و اعلام می‌شود. مطابق ماده ۲۷ قانون نظام صنفی چنان‌چه محلی توسط شخص حقیقی یا حقوقی دایر شود که پروانه موقت یا دائم نداشته باشد، با اعلام اتحادیه راسا از طریق نیروی انتطامی پلمپ می‌شود. البته مطابق تبصره‌های ذیل این ماده، قبل از پلمپ محل، به دایرکننده از ۱۰ تاا ۲۰ روز مهلت داده می‌شود تا کالاهای موجود را تخلیه کند. همچنین کسانی که پلمپ یا لاک و مهر محل‌های تعطیل شده در اجرای این قانون را بشکنند و محل‌های مزبور را به نحوی از انحاء برای کسب مورد استفاده قرار دهند به مجازات‌های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
وظایف مراجع قانونی برای صدور پروانه کسب
در آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده ۱۲ قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۹۴ شرایط صدور و تمدید پروانه کسب به شکل کامل آمده است.
یک فرد صنفی نخست باید به صنف مورد نظر مراجعه و مدارک درخواستی را ارائه کند. البته سامانه صدور پروانه کسب نیز به شکل آنلاین آماده ثبت تقاضا است. ۱۵ روز بعد از ثبت درخواست پاسخ متقاضی داده می‌شود و بعد از آن سه ماه مهلت دارند که مدارک مورد نیاز را به مراجع صدور پروانه تسلیم کنند.
تمامی دستگاه‌هایی که اتحادیه‌ها برای صدور پروانه کسب، از آنها استعلامم میکنند، موظفند ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ دریافت استعلام، نظر قطعی و نهایی خود را اعلام کنند.
اعلام نظر نکردن در مهلت مقرر، به منزله پذیرش تقاضا محسوب می‌شود. صدور بیش از یک پروانه کسب، برای هر فرد صنفی واجد شرایط قانونی، برای یک یا چند محل کسب بلامانع است. در صورتی‌که چند نفر یک واحد صنفی را به‌صورت مشترک اداره کنند، به طور مشترک مسئولیت امور واحد را عهده‌دار خواهند بود. تمدید اعتبار پروانه کسب هر ۱۰ سال یک‌بار الزامی است.
پروانه کسب برای مشاغل تخصصی
مشاغل تخصصی نیاز به مجوزهای خاص دیگری علاوه بر پروانه کسب دارند. صدور پروانه کسب، برای مشاغل تخصصی و فنی مستلزم اخذ پروانه تخصصی و فنی از مراجع ذیربط است. اگر متقاضی واجد شرایط لازم برای اخذ پروانه تخصصی و فنی نباشد، حضور یک شاغل دارنده پروانه تخصصی و فنی در واحد صنفی برای صدور پروانه کسب مشروط، به نام متقاضی کافی است. براساس دستورالعمل اجرایی نحوه صدور پروانه تخصصی اشتغال برای مشاوران املاک و خودرو، اشتغال به شغل مشاور املاک، منوطط به داشتن پروانه کسب از اتحادیه مربوط و پروانه تخصصی از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است.
همچنین با توجه به مواد ۲ و ۹۱ قانون نظام صنفی، شرکت‌ها و موسسات خصوصی که فعالیت صنفی میکنند باید براساس ضوابط و مقررات مربوط پروانه کسب دریافت کنند. شرکت‌هایی که در زمینه اقتصادی، موازی با واحدهای صنفی تولیدی، خدماتی و توزیعی فعالیت میکنند مکلفند علاوه بر دریافت مجوز فعالیت یا پروانه، نسبت به اخذ پروانه کسب از اتحادیه مربوطه اقدام کنند، زیرا اشخاص حقیقی یا حقوقی مذکور مشمول قانون نظام صنفی و مقررات آن هستند.