آگهی نیازمندی های شهر مرند شهر آذربایجان شرقی
مرند یکی از شهرهای بزرگ و مهم استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان مرند است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌است. این شهر از نظر سابقه و پیشینه تاریخی یکی از شهرهای بزرگ استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود که در محور ارتباطی اروپا و آسیای میانه قرار گرفته است.
نخستین نام مرند را مورخینی چون هرودوت و گزنفون، مانداگارنا دانسته‌اند و استرابون آن را موروندا خوانده است بر اساس اسناد «اورارتويي» سابقه اين شهر به اواسط هزاره سوم قبل از ميلاد مي‌رسد، مرند در روزگار پادشاهي مادها از رونق زيادي برخوردار بوده و روزگاري مركز حكومت اقوامي مهم در دوره كلده و آشور بوده است بر اساس نوشته های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده است. در روايات باستاني ارامنه آمده است حضرت نوح (ع) در مرند مدفون شده كه البته ارامنه امروزي مي گويند حضرت نوح(ع) در نخجوان فرود آمد و در آن شهر نيز مدفون شد ولی قبر همسرش در مرند است
مرند با دارابودن ۱۵۶۸۷۳نفر جمعیت (سال ۱۳۹۵ خورشیدی) و با ۲۸ کیلومتر مربع مساحت (سال ۱۳۹۴ خورشیدی)، سومین شهر پرجمعیت استان پس از تبریز و مراغه و از نظر مساحت دومین شهرستان بزرگ استان پس از تبریز محسوب می‌شود.
تاریخچه
وجه تسمیه
مرند در استان آذربایجان در دوره خلفای عباسی
تصویر هوایی مرند؛ سال ۱۹۳۷ میلادی
بطلیموس، جغرافی‌دان یونانی که قبل از میلاد می‌زیسته، از این شهر به نام «ماندگار» نام برده و آن را یکی از آبادترین شهرها در تاریخ می‌خواند. در روایات باستانی ارامنه آمده‌است که نوح در مرند مدفون شده و کلمهٔ مرند از یک فعل لغت ارمنی به معنای تدفین اشتقاق یافته‌است
ولی ارامنهٔ امروزی را اعتقاد بر این است که نوح بعد از طوفان در نخجوان فرود آمد و در این شهر نیز مدفون شد و قبر همسرش هم در مرند واقع شده‌است.
مطابق نوشته‌های تورات، مادر نوح در مسجد بازار مرند مدفون است. برخی نیز بنای شهر مرند را به امر دختر ترسائی به نام «ماریا» می‌دانند و بنای اولیهٔ مسجد جامع فعلی مرند را نیز، کلیسایی می‌شمارند که وی بنا کرده‌است و نام مرند را هم برگرفته از نام ماریا با اندکی تغییر می‌دانند.
در روایت دیگری وجه تسمیه شهر مرند را تغییر یافته کلمه «مادوند» و «مارند» یعنی محل زندگی مادها ذکر کرده‌اند.
پیش از اسلام
یر اساس اسناد اورارتویی، سابقهٔ شهرنشینی در مرند تا اواسط هزارهٔ سوم قبل از میلاد می‌رسد، در حالی که در تپه‌های باستانی «گرگر»، ظروف سفالی و ابزارهایی از هزارهٔ پنجم قبل از میلاد دیده شده‌است. همچنین در تپهٔ خاکستری (قلعهٔ مرند) نیز آثاری از هزارهٔ چهارم قبل از میلاد به دست آمده‌است. «ولادیمیر مینورسکی» با استفاده از نظر باستان‌شناسان، این قلعهٔ خاکی فروریخته را از سلسله قلاع خاکی اورارتویی می‌داند.
آنچه از مدارک و نظرات باستان‌شناسان و مورخین به دست می‌آید، این است که شهر مرند در روزگار پادشاهی مادها از رونق بسیاری برخوردار بوده و به دلیل اهمیت خاصی که در ایالت آذربایجان داشته، همواره مورد توجه حکومت مرکزی بوده‌است. همچنین در دائرةالمعارف اسلامی آمده‌است که مرند مرکز حکومت اقوامی مهم در دورهٔ «کلده» و «آشور» بوده‌است.
پس از اسلام
آنچه که از مدارک تاریخی بر می‌آید، فتح آذربایجان به دست اعراب در سالهای ۱۸ تا ۲۲ هجری قمری صورت گرفته‌است، اما مورخین اسلامی از مرند برای نخستین بار در سال ۱۶۰ هجری نام برده‌اند. بنا به نوشتهٔ بلاذری، مرند در هنگام فتح آذربایجان، قریهٔ کوچکی بود که «ابوالبیعت حلبس» به‌آبادی آن‌جا همت گماشت و پس از او پسرش محمدبن‌بعیث در سال ۲۰۰ هجری، حاکم مرند شد و برای توسعهٔ شهر کوشش بسیار کرد. این مرد فرهنگ دوست، دلیر و شجاع بود و بنا به نوشتهٔ طبری، او شعرهایی به زبان فارسی داشته که در آذربایجان معروف بوده‌است.
در روزگار قیام بابک خرمدین به سال ۲۰۱ هجری، شهر مرند سال‌ها یکی از مناطق تحت نفوذ وی بوده‌است. چند سلسلهٔ مهم و محلی در این زمان بر مرند حکومت می‌رانده‌اند که از جملهٔ آن‌ها «سالاریان»، «روادیان» و «شدادیان» را میتوان نام برد. در اواخر قرن چهارم هجری، در کتاب‌های «حدودالعالم» و «صورةالارض»، از مرند به عنوان شهری آباد یاد شده‌است و ابوعبدالله مقدسی نیز مرند را شهری مستحکم نامیده و حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب نوشته‌است: «مرند شهر بزرگی است که دور بارویش ۸۰۰ گام است و باغ‌های پرمیوه دارد. بالاخره شاردن، سیاح فرانسوی می‌نویسد: «مرند شهر خوبی است و دارای ۲۵۰۰ باب خانه و باغچه میباشد و بوستان‌هایش بیشتر از عمارت و آبادی است» . همچنین بسیاری از مورخین اسلامی از جمله ابن حوقل بغدادی، یاقوت حموی، حمدالله مستوفی قزوینی، ابراهیم اصطخری، الفداء قزوینی، ناصر خسرو قبادیانی، ابن واضح یعقوبی، یحیی بلاذری و ابن خردادیه همگی در کتب خود از مرند یاد کرده و آن را توصیف کرده‌اند.
در سال ۶۰۲ هجری قمری، مرند در یک یورش سهمگین توسط ارمنیان به ویرانی کشیده شد. در سال ۶۲۲، «سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه» در مرند استقرار یافت. در دورهٔ ایلخانان بر رونق و آبادی مرند افزوده شد. به‌طوری‌که بنای کاروانسرای آیراندیبی و قلعهٔ هلاکو در شمال مرند نیز از بناهای اواخر دورهٔ ایلخانی، یعنی زمان ابوسعید بهادرخان به سال ۷۳۱ است که کتیبهٔ محراب مسجد جامع مرند نیز شاهد این مدعاست.
مرند در زمان حکومت امرای محلی قراقویونلوها، محل پیکارهای مختلفی واقع گردید. در سال ۸۰۷ هجری، مرند به دست سپاهیان «میرزا ابوبکر کرد» غارت گردید. قرایوسف در سال ۸۰۹، پس از جنگ با ابوبکر در مرند، زمستان را اتراق کرد. در سال ۸۳۷، شهر مرند پس از نبردی طولانی بین آق‌قویونلوها و تیموریان به دست آق قویونلوها فتح گردید. جهانشاه میرزا قرایوسف، هنگام جنگ با برادر خود -اسکندر میرزا- در مرند اقامت گزید. در دورهٔ صفویه، هنگام جنگ بین شاه تهماسب صفوی با عثمانیان، مرند مرکز فرماندهی سپاه ایران بود. در سال ۱۰۱۱ هجری، شاه عباس صفوی حکومت مرند را به جمشید سلطان دنبلی سپرد. در سال ۱۰۱۴ تا ۱۰۱۶ در هنگام جنگ بین صفویه و عثمانیان، شاه عباس مدتی در مرند مستقر شد. در بین سالهای ۱۰۴۵ و ۱۱۳۵ هجری، شهر مرند در جنگ‌های بین ایران و عثمانی مورد تعرض و قتل و غارت قرار گرفت. در زمان ضعف دولت صفویه و حکومت نادرشاه افشار، شهر مرند به دست حکام خاندان دنبلی اداره می‌شد. در دورهٔ زندیه، کریم خان زند در سال ۱۲۰۵ هجری توانست آذربایجان، از جمله مرند را از دست حکام محلی درآورد. در دورهٔ قاجاریه نیز حسین خان دنبلی حاکم مرند و خوی از فتحعلی شاه قاجار پذیرائی کرد. در زمان عقد معاهدهٔ ترکمانچای به سال ۱۲۴۳، نمایندهٔ عباس میرزا با «پاسکویچ»، فرماندهٔ روسی در مرند ملاقات کرد. در دورهٔ مشروطیت، سردار ملی سال‌ها در مرند با «میرزا حسین خان یکانی» و «رضاقلی سرتیپ یکانی» فرزند «زال خان» روابط نزدیک داشته‌است. از دیگر مجاهدین آزادی‌خواه دورهٔ مشروطیت در مرند از اشخاص زیر میتوان نام برد: «میرزا عیسی حکیم‌زاده»، «اسماعیل یکانی»، «نورالله یکانی»، «حبیب‌الله شاملوی مرندی»، «حاج ابراهیم ذوالفقارزاده»، محمدولی صراف»، «حاج حسین صراف»، میرزا محمود»، برادران «میرزا صابر مرندی» معروف به مکافات، صاحب روزنامهٔ مکافات به سال ۱۳۲۷ هجری در خوی، «حاج جلال مرندی»، «محسن خان»، «مصطفی خان اسفندیاری»، «حاج ملاعباس واعظ قره‌آغاجی»، «حاج علی‌اکبر صدیقی»، «میرزا کریم‌زاده» و «میرزا نصیر رئیس‌السادات» و پسرش «میرزا احمد رئیس‌السادات»، «موسی خان پاشا» و پسرش «شیخعلی‌پاشایی».
مردم
اهالی شهر مرند، همانند ساکنان سایر نواحی استان آذربایجان شرقی،آذربایجانی بوده و به زبان زبان آذری و با لهجهٔ محلی خود سخن می‌گویند. شهر مرند نسبت به شهرهای دیگر استان، بیشتر جاذبهٔ تجارتی دارد و مردم بیشتر به مشاغل تجارت خُرد روی آورده‌اند. به‌طوری‌که مراکز خرید و بازارهای فراوان و پر رونقی در این شهر احداث شده‌است. جمعیت شهر مرند در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۱۴٬۱۶۵ نفر بوده‌است که از این میان ۵۷٬۱۵۱ نفر مرد و ۵۷٬۰۱۴ نفر زن بوده‌اند که در قالب ۲۹٬۷۵۵ خانوار، ساکن این شهر بوده‌اند.[۱۴] [۱۵]
صنایع دستی
قالی‌بافی
شهر مرند همانند سایر شهرهای منطقهٔ آذربایجان، یکی از کانون‌های مهم قالی‌بافی در سطح کشور محسوب می‌شود. در شهر مرند و نیز در تمام شهرها و روستاهای حومهٔ آن، کارگاه‌های بزرگ و کوچک بافت قالی و قالیچه، گلیم و خورجین دایر است. این صنعت به استناد منابع تاریخی، قرن‌هاست که در این منطقه رواج داشته و همواره یکی از منابع عمدهٔ درآمد مردم محسوب می‌شده‌است. قالی‌ها و قالیچه‌های نفیس بافت مرند و روستاهای حومه‌اش، نه تنها در بازارهای فرش داخل کشور، بلکه در خارج از کشور نیز شهرت بسیار دارد و از نظر صادرات نیز اهمیت بسزایی دارد. صنعت قالی‌بافی در شهر مرند به صورت کارگاهی و در روستاها به صورت تک‌بافی، یکی از مشاغل فراگیر مردم به‌شمار می‌رود و محصولات آن‌ها در طرح‌ها و نقش‌های متنوع و بافت‌های گوناگون به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
سبدبافی
از دیگر صنایع دستی شهر مرند، بافت انواع سبدها برای حمل نان و میوه از ساقهٔ گندم است که به نوبهٔ خود از شهرت زیادی برخوردار است.
فانوسکابافی
روستای هوجقان، یکی از مناطقی است که سالهای سال، مردم آن‌جا در بافتن فتیله‌های چراغ، مهارت کامل داشته و تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می‌کردند. با گسترش نیروی برق و روشنایی الکتریسیته و رکورد فروش فتیله، مردم صنعت‌گر این روستا به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند و در حال حاضر، یکی از مراکز مهم تولید این محصول میباشد.
سفال‌گری و سرامیک‌سازی
محصولات سرامیک، در چند کارگاه شهر زنوز تولید می‌شود. استادکاران سرامیک زنوز، از نوعی خاک مرغوب (کائولن یا خاک چینی) استفاده می‌کنند و به نقاط دیگر جهت فروش، صادر می‌نمایند. علاوه بر کارگاه‌های سرامیک‌سازی، کارگاه‌های سفال‌گری نیز در بعضی از مناطق شهر مرند و روستاهای اطراف وجود دارند.
کتابخانه‌ها
در داخل شهر مرند تعدادی کتابخانه وجود دارد که «کتابخانهٔ پارک شهر مرند»، بزرگ‌ترین کتابخانهٔ این شهر و جزء کتابخانه‌های درجه یک کشور است که در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، در محوطهٔ پارک شهر مرند با مساحت ۱۲۰۰ متر مربع و زیربنای ۹۵۶ مترمربع، افتتاح گردیده و دارای ۱ سالن مطالعه و یک مخزن کتاب و یک سالن آمفی تئاتر و اتاق اینترنت است. تعداد کتاب‌های این کتابخانه به حدود ۲۵۰۰۰ جلد در موضوعات متنوع و تعداد اعضای آن ۳٬۷۰۰ نفر بوده و کلیهٔ خدمات فنی به روش رایانه‌ای صورت می‌گیرد و همه روزه از ساعت ۷ و نیم بامداد، آمادهٔ ارائهٔ خدمات میباشد. بیشتر مراجعین این کتابخانه را دانش‌آموزان و دانشجویان تشکیل می‌دهند.
«کتابخانهٔ عمومی کوثر» که ویژهٔ بانوان است، واقع در خیابان امام خمینی مرند، در سال ۱۳۳۰ با زیربنای حدود ۲۰۰ متر مربع تأسیس گردیده‌است. در حال حاضر این کتابخانه دارای یک مخزن و یک سالن مطالعه به ظرفیت ۱۲۰ نفر است که مجموعهٔ کتاب‌های آن به حدود ۱۳۰۰۰ جلد می‌رسد و تعداد اعضای آن ۲٬۷۰۰ نفر میباشد. این کتابخانه روزانه حدود ۱۵۰ نفر مراجعه‌کننده دارد و همه روزه از ساعت ۷ و نیم بامداد تا ۸ و نیم شب، آمادهٔ ارائهٔ خدمات به مراجعین میباشد. کلیهٔ خدمات فنی این کتابخانه به روش رایانه‌ای صورت می‌گیرد.و چندین کتابخانه دیگر که در سطح شهر فعالیت دارند.
مردم
اهالی شهر مرند، همانند ساکنان سایر نواحی استان آذربایجان شرقی،آذربایجانی بوده و به زبان زبان آذری و با لهجهٔ محلی خود سخن می‌گویند. شهر مرند نسبت به شهرهای دیگر استان، بیشتر جاذبهٔ تجارتی دارد و مردم بیشتر به مشاغل تجارت خُرد روی آورده‌اند. به‌طوری‌که مراکز خرید و بازارهای فراوان و پر رونقی در این شهر احداث شده‌است. جمعیت شهر مرند در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۱۴٬۱۶۵ نفر بوده‌است که از این میان ۵۷٬۱۵۱ نفر مرد و ۵۷٬۰۱۴ نفر زن بوده‌اند که در قالب ۲۹٬۷۵۵ خانوار، ساکن این شهر بوده‌اند.[۱۴] [۱۵]
صنایع دستی
قالی‌بافی
شهر مرند همانند سایر شهرهای منطقهٔ آذربایجان، یکی از کانون‌های مهم قالی‌بافی در سطح کشور محسوب می‌شود. در شهر مرند و نیز در تمام شهرها و روستاهای حومهٔ آن، کارگاه‌های بزرگ و کوچک بافت قالی و قالیچه، گلیم و خورجین دایر است. این صنعت به استناد منابع تاریخی، قرن‌هاست که در این منطقه رواج داشته و همواره یکی از منابع عمدهٔ درآمد مردم محسوب می‌شده‌است. قالی‌ها و قالیچه‌های نفیس بافت مرند و روستاهای حومه‌اش، نه تنها در بازارهای فرش داخل کشور، بلکه در خارج از کشور نیز شهرت بسیار دارد و از نظر صادرات نیز اهمیت بسزایی دارد. صنعت قالی‌بافی در شهر مرند به صورت کارگاهی و در روستاها به صورت تک‌بافی، یکی از مشاغل فراگیر مردم به‌شمار می‌رود و محصولات آن‌ها در طرح‌ها و نقش‌های متنوع و بافت‌های گوناگون به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
سبدبافی
از دیگر صنایع دستی شهر مرند، بافت انواع سبدها برای حمل نان و میوه از ساقهٔ گندم است که به نوبهٔ خود از شهرت زیادی برخوردار است.
فانوسکابافی
روستای هوجقان، یکی از مناطقی است که سالهای سال، مردم آن‌جا در بافتن فتیله‌های چراغ، مهارت کامل داشته و تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می‌کردند. با گسترش نیروی برق و روشنایی الکتریسیته و رکورد فروش فتیله، مردم صنعت‌گر این روستا به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند و در حال حاضر، یکی از مراکز مهم تولید این محصول میباشد.
سفال‌گری و سرامیک‌سازی
محصولات سرامیک، در چند کارگاه شهر زنوز تولید می‌شود. استادکاران سرامیک زنوز، از نوعی خاک مرغوب (کائولن یا خاک چینی) استفاده می‌کنند و به نقاط دیگر جهت فروش، صادر می‌نمایند. علاوه بر کارگاه‌های سرامیک‌سازی، کارگاه‌های سفال‌گری نیز در بعضی از مناطق شهر مرند و روستاهای اطراف وجود دارند.
کتابخانه‌ها
در داخل شهر مرند تعدادی کتابخانه وجود دارد که «کتابخانهٔ پارک شهر مرند»، بزرگ‌ترین کتابخانهٔ این شهر و جزء کتابخانه‌های درجه یک کشور است که در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، در محوطهٔ پارک شهر مرند با مساحت ۱۲۰۰ متر مربع و زیربنای ۹۵۶ مترمربع، افتتاح گردیده و دارای ۱ سالن مطالعه و یک مخزن کتاب و یک سالن آمفی تئاتر و اتاق اینترنت است. تعداد کتاب‌های این کتابخانه به حدود ۲۵۰۰۰ جلد در موضوعات متنوع و تعداد اعضای آن ۳٬۷۰۰ نفر بوده و کلیهٔ خدمات فنی به روش رایانه‌ای صورت می‌گیرد و همه روزه از ساعت ۷ و نیم بامداد، آمادهٔ ارائهٔ خدمات میباشد. بیشتر مراجعین این کتابخانه را دانش‌آموزان و دانشجویان تشکیل می‌دهند.
آب و هوا
میزان متوسط بارندگی در مناطق مختلف شهرستان متفاوت بوده و از۲۲۰ میلی‌متر در منطقه هرزندات و یکانات؛ تا ۳۷۳ میلی‌متر در حومهٔ مرند و پیام در سال با پراکنش‌های متوسط در نوسان میباشد. حداقل درجه حرارت مطلق ۲۲- درجهٔ سانتی‌گراد و حداکثر آن ۳۷ درجهٔ سانتی‌گراد بوده و تعداد روزهای یخبندان از ۱۰۹ روز تجاوز نمی‌کند.
اماکن تاریخی، دیدنی و گردشگری
از اماکن تاریخی و باستانی این شهر میتوان به قلعه مانداگارانا، مسجد جامع مرند، تپه باستانی سیوان و بازار کوزه‌فروشان، مسجد بازار، کاروانسرای عباسی مرند، تفرجگاه موغان یوردو و ده‌ها اثر دیگر اشاره کرد. در تپه سیوان یک ته‌ستون هخامنشی و سفالینه‌های پارتی یافته شده‌است.
مسجد جامع مرند
مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده‌است طبق کتیبه محراب مسجد این بنا در سال ۷۳۱ هجری در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان از محل خیرات مردم مرند و جزیه‌ای که در آن زمان از غیر مسلمان می‌گرفتند به تولیت حسین بن محمود ابن تاج خواجه ساخته شده‌است. امروزه کف مسجد به اندازه سه پله (۸۰ سانتی‌متر) از سطح کوچه مجاور پایین‌تر میباشد و دالانی به طول ۱۲ متر با سه طاق گنبدی، ورودی را به شبستان‌ها مربوط می‌سازد در سمت چپ این دالان، شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده که بر فراز آن کتیبه‌ای از سنگ با عبارت ذیل به چشم می‌خورد: «امر بتجدید هذا المعماره العبد الفقیر خواجه حسین بن سیف الدین محمود بن تاج خواجه فی اواخر شوال سنه اربعین و اربعمائه» محراب به عرض ۷۵/۲ و ارتفاع ۶ متر در قسمت جنوبی مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچبری‌های زیبا بدیع میباشد. کتیبه تاریخ محراب در قسمت قوس بزرگ بالای آن به شرح ذیل دیده می‌شود: «جدد من فواضل الانعام السلطان الاعظم مالک رقاب الامم ابوسعید بهادرخانه خلدالله ملکه فی احدی و ثلثین و سبعمائه هجریه» در فاصله دو ستون تزئینی و گچبری کنار محراب نام سازنده محراب به خط رقاع نوشته شده‌است: «عمل عبدالفقیر نظام بند گیر تبریزی» در داخل هلال در پایین دو کتیبه مزبور کتیبه گچبری دیگری به خط رقاع بدین مضمون به چشم می‌خورد: «وقف من مال خیرته مدینه مرند علی مصالح هذا المسجد الجامع و شرط التولیه العبد الضعیف حسین بن محمود بن تاج خواجه»
کاروانسرای مرند
ین کاروانسرا که به جهت واقع شدن در نزدیکی مرند به این نام موسوم گشته‌است. قطعاً در اصل نام دیگری داشته‌است کاروانسرای مذکور در ۲۳ کیلومتری مرند و در سر راه جلفا و در دشت الکی واقع شده‌است تاریخ بنای این کاروانسرا (به سال ۷۳۱ هجری قمری و عهد ابوسعید بهادرخان) نسبت داده شده‌است فعلاً جز تلی خاک آثاری از آن باقی نمانده‌است این کاروانسرا (یکی از باشکوهترین بناهای زمان خود بوده و شاید هم قلعه یا مقر حکومتی شخص با نفوذی بوده‌است گروهی به جهت نزدیکی نام محل به نام هلاکوه ایلخان مغول ساختمان این بنا را به هلاکو نسبت می‌دهند چرا که الکی گاهی هلاکو خوانده می‌شود. تا چندین سال پیش سردر کاروانسرا که طاق روی آن خراب شده بود نمایان بود که ارتفاع آن به ۹ متر می‌رسید. صفحه خارجی آن از نیم ستون زاویه کتیبه‌ای به عرض ۲۵ سانتی‌متر شروع می‌شده که به حروف کوفی نوشته شده بود این حروف از سفال بدون لعاب در زمینة کاشی آبی روشن نوشته شده بود
مسجد بازار
مسجد بازار که در مدخل شهر واقع شده حدود ۳۰۰ متر مربع مساحت دارد بر روی چهار ستون سنگی استوانه‌ای قرار گرفته‌است بنا به اظهار مهمترین محلی در روزگاران قدیم دیری بوده که بعداً به علت انتساب به مادر نوح تبدیل به یک مسجد گردیده‌است در شهر مرند همچنین چند بنای باستانی وجود دارد که به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند. در حالیکه اگر چنین می‌شد احتمالاً گوشه تاریکی از تاریخ فرهنگ گذشته این شهر روشن می‌شد از جمله این بناها دو امامزاده به نامهای امامزاده احمد در قسمت غربی شهر و در کوه امامزاده ابراهیم واقع در کوی یالدور مرند و نیز تاع و مقابر مربوط به اصحاب علم و عرفان بنامهای پیر اسمعیل در محله یالدور، پیراسحق در محله گلعذاریها و پیر خموش در کوچه صمصامی میباشد.[۱۸]
از مناطق تفریحی مرند نیز میتوان به گردنه پیام، روستاهای ملایوسف و کندلج در ۵ کیلومتری شمال مرند و چشمهٔ باش کهریز و قنات بزرگ و بسیار معروف بَی گوزی (=چشمه داماد) در شمال روستای دیزج علیا که از دل کوه میشو بیرون می‌آید اشاره کرد.
اقامتگاه و تفرجگاه موغان یوردو
خلوتگاه انسان های اندیشمند، سوته دل و عارف مسلک،
موغان یوردو به معنی خلوتگاه انسان های اندیشمند، سوته دل و عارف مسلک میباشد که در دل رشته کوه های میشو شهر مرند قرار گرفته است. برای رسیدن به این منطقه باید قدم در آذربایجان زیبا نهاد. مقصد ، آذربایجان شرقی ، شهرستان مرند . از تبریز تا موغان یوردی حدود ۷۰ کیلومتر را باید پیمود. با گذر از تبریز و ادامه مسیر به سمت منطقه آزاد صنعتی و تجاری ارس و با عبور از شهر صوفیان ، دیگر به موغان یوردی نزدیک شده اید . پس از گذر از پلیس‌راه مرند – تبریز و ادامه مسیر در کمربندی شهرستان مرند ، با دیدن پمپ بنزین در سمت چپ جاده، باید از اولین زیرگذر موجود مسیر خود را تغییر دهید . تابلوی روستای گلجار شما را برای یافتن موغان یوردو راهنمایی خواهد نمود. مسیر زیادی نمانده با جاده آسفالت . با ورود به روستا به یک دوراهی می رسید، مسیر های داخل روستا فعلا آسفالت نشده است ؛ مسیر سمت راست را که ۵۰ متری ادامه دهید ، قبل از ورود به مسیر کنار رودخانه، باید به چپ پیچید . مسیر خاکی نسبتا مناسبی شما را به ارتفاعات روستا و دامنه های میشو می رساند. باغات زیبای منطقه و نظاره ی روستای گلجار از بالادست ، تصاویر منحصر به فردی را در تمام فصول سال برایتان رقم خواهد زد. با گذر از باغات، و با گردشی به راست می توانید خود را بر بلندای روستا و بالای تپه ای ، در زیر آسمان برسانید. تفرجگاه موغان یوردو . ساده، بی آلایش ، آرام . هتلی پر ستاره زیر آسمان آذربایجان. این منطقه تفرجگاهی مدتی است که پذیرای عاشقان طبیعت و آرامش گردیده است و با مدیریت جوانی خوش فکر و خوش ذوق به نام آقای خلیلی ادامه حیات می دهد.
فهرستی از آثار تاریخی مرند:[نیازمند منبع]
قلعه چراگاه امیر
بنای هرزندجدید
قلعه هولاگو
گورستان عریان تپه
گورستان هزاره اول
گورستان النجق
قلعه میاب
قلعه دوکجان
حمام قاضی
کاروانسرای قینر
حمام حاجی موسی
حمام دیزج علیا
مسجد بازار
گورستان یکان سعدی
گورستان قدیمی یکان علیا
قلعه یامچی
امامزاده یکان سفلی
امامزاده اردلان
قلعه لیوار
قبرستان قدیمی خرابه مرکید
قلعه گردو اصلی کندی
مسجد جامع مرند
کاروانسرای هلاکو
امامزاده ابراهیم
مسجد امام
گورستان بناب
گورستان تاریخی ابرغان
گورستان تاریخی کوهناب
کاروانسرای شاه عباسی
گورستان تاریخی گلین تپه
گورستان تاریخی قربان دیزج
کاروانسرای شاه عباسی
گورستان تاریخی محبوب آباد
گورستان تاریخی زرغان
گورستان قدیمی انامق
قلعه جیق روستای چایکسن
گورستان تاریخی هرزند عتیق
کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای مرند
امامزاده علمدار
امامزاده احمد
قلعه روستای هرزند عتیق
آرامگاه پیر مرند
کلیسای موجومبار
مقبره میرزا محمد حسین زنوزی
روستای پلکانی مولو
تفرجگاه موغان یوردو روستای توریستی گلجار
ساختار شهری مرند
شهرداری مرند به عنوان اولین شهرداری الکترونیک در کشور معرفی شده‌است.[۲۰] مرند امروزه دارای محله‌ها و چندی شهرک میباشد.
محله‌های قدیمی مرند
مرند از جند محله تشکیل شده بود به نامهای رفیع آباد، یالدور نخودبیگ، قنبرچشمه، بازار، یوخاری کوچه، ایستگاه، قره آغاج، دولر، مومنلر، سیدلر، زمینّی لر، چهل گز و قوشا دکانلار، آغ زمی
محله‌های نوساز شهر مرند
شهید فهمیده ودانش: محله شمال شرقی مرند
مینآخور و فرمان آباد: محله شمال مرند
شهید اوهانی و شهریار: محله غرب مرند
باغ عراقی و آبیاری و: محله جنوب مرند
آغ زمین و ناصرآباد راه اردکلو: محله شرق مرند
تربیت و نشاط و هاتف: محله شمال غربی مرند
علی‌آباد وراه انامق:محله جنوب غربی مرند
گوارا و شقایق گلخانه:محله جنوب شرقی مرند
منطقه سیوان (شهرک ویلایی پروین اعتصامی مرند)
حمل و نقل و راه‌های ارتباطی
جاده‌ای
شهر مرند به دلیل قرارگیری در شاهراه ارتباط ایران-اروپا از موقعیت بی‌نظیر جغرافیایی و ارتباطی برخوردار است. بزرگراه تبریز-مرند، جاده مرند-بازرگان، جاده مرند-جلفا از مهمترین راه‌های ارتباطی این شهر میباشد؛ که پروژهای تبدیل بزرگراه تبریز-مرند و جاده مرند-بازرگان به آزادراه و جاده مرند-جلفا به بزرگراه در حال انجام میباشد.
شهر مرند دارای دو کمربندی برون‌شهری با نامهای آزادراه نوح (سه راهی پلیس راه-میدان بزرگ ارتش) و کمربندی شمالی (میدان بزرگ ارتش- سه راهی شهرک صنعتی) میباشد.
همچنین جاده مرند - تسوج که در سالهای اخیر یکی از اصلی‌ترین نیازمندیهای ساکنین شهر مرند بوده اکنون در حال ساخت میباشد. با احداث این جاده مسافت حدود یک و نیم ساعته مرند-صوفیان-شبستر-تسوج به مسافت حدود نیم ساعته مرند-تسوج کاهش خواهد یافت.
پایانه مسافربری برون‌شهری مرند به دلیل وسعت روزافزون شهر و افزایش انتظار شهروندان دیگر پاسخگوی حدود ۱۵۰٫۰۰۰ نفر نمی‌باشد برای همین منظور شهرداری مرند پروژه احداث ترمینال مسافربری جدید در بیرون از شهر را شروع کرده‌است.
ریلی
شهر مرند در مسیر راه آهن برقی تبریز به جمهوری آذربایجان قرار دارد. ایستگاه راه آهن این شهر هر هفته سه بار قطار تهران-مرند و سه بار قطار تبریز-مرند را میزبانی می‌کند.
خط آهن عبوری از مرند به دلیل این که تقریباً یک دوم این شهر را محاصره کرده، مشکلات فراوانی را برای شهروندان مرندی ایجاد کرده‌است. این مهم باعث شده‌است مسئولین شهری و استانی درصدد انتقال خط آهن و ایستگاه راه آهن به بیرون از محدوده شهری باشند.
قطار محلی تبریز-مرند در حال عبور از دامنه‌های کوه میشو
اقتصاد
اقتصاد مرند بیشتر بر پایه کشاورزی استوار است. تمام منطقه مرند بنا به شرایط طبیعی - دامداری- کشاورزی و باغداری مناسب میباشد محصولات مهم مرند غلات (گندم و جو) که بالاترین تولید را در میان شهرهای آذربایجان شرقی دارد حبوبات-سبزیجات و سیفی جات است که بسیار معروف میباشد باغداری بسیار رایج و از محصولات مهم آن میتوان زردآلو و انگور را نام برد که علاوه بر مصارف داخلی مقداری به عنوان خشکبار صادر می‌شود؛ و سیب زنوز که طعم بخصوصی داشته که شهرت جهانی دارد. اما در سالهای اخیر بعلت کاهش آب سفره‌های زیرزمینی کشاورزان زیان بسیاری دیده‌اند و روند مهاجرت به سوی شهرهای بزرگ را پیش گرفته‌اند. کشت زعفران که در اقتصاد کشاورزی به (گیاه طلائی) مشهور است، اخیراً به صورت گسترده در دهستان بناب واقع در شرق مرند ترویج گردیده‌است و از مرغوبیت بی‌نظیر و معروفیت خاصی برخوردار شده‌است و از حیث کیفیت بازرگانان آن را با محصولات استان خراسان مقایسه می‌کنند. در این راستا تحول درکشت سنتی به کشت پسته نیز در بخش یامچی واقع در قسمت غرب مرند همت گماشته‌اند که امید می‌رود موجب تحول چشم‌گیری در اقتصاد کشاورزی گردد.
دانشگاه‌ها
- دانشگاه آزاد اسلامی مرند
- دانشکده فنی و مهندسی مرند
- دانشگاه پیام نور مرکز مرند
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنوز
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب مرند
- دانشگاه پیام نور مرکز زنوز
- دانشگاه پیام نور مرکز بناب مرند
-دانشگاه پیام نور واحد پامچی (در شرف تأسیس)
- دانشگاه علمی و کاربردی مرند
-مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای مرند
صنعت
در سالهای اخیر با توجه به پیشرفت‌هایی که شهر مرند داشته‌است، کارخانجات مختلفی در اطراف این شهر احداث شده‌اند که از این میان، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شرکت بزرگ تکدانه با تولیدات تبدیلی کشاورزی و شهرت جهانی
اولین شهرک سرامیک سازی در منطقه
کارخانه فراوری خاک‌چینی
کاشی تبریزکف
پارس پروفیل
شرکت بزرگ آناکنسرو تولیدکننده محصولات غذایی با برند سانیا
ترشی کام مرند
شرکت کشت و صنعت تکدانه
انستیتو تحقیقات واکسن و سرم سازی شمالغرب کشور[۲۱]
کارخانه تولید 3D پانل ره انجام
شهرک‌های صنعتی
شهرک صنعتی شماره ۱مرند
شهرک صنعتی شماره ۲مرند
شهرک صنعتی زنوز مرند
شهرک صنعتی سرامیکی مرند
از طریق سایت مرجع اصناف پیام اول میتوانید بهترینها را اعم از
آرایشگاه زنانه در مرند
آرایشگاه های مردانه در مرند
آزمایشگاه ها و مراکز رادیو لوژی در مرند
آژانس ها و تورهای مسافرتی در مرند
آموزشگاه های رانندگی در مرند
آموزشگاه های موسیقی در مرند
ابزار فروشی ها در مرند
ادارات و سازمان ها در مرند
استخر سونا و جکوزی در مرند
اورژانس و فوریت های پزشکی در مرند
باربری ها در مرند
باشگاه های بدن سازی آقایان و بانوان در مرند
بانک ها در مرند
بیمارستان ها در مرند
بیمه ها در مرند
پارک ها و مراکز تفریحی در مرند
پزشک متخصص اطفال در مرند
پزشکان در مرند
پزشکان پوست و مو در مرند
پزشکان عمومی در مرند
پلاستیک فروشی ها در مرند
پمپ بنزین ها در مرند
پیک موتوری ها در مرند
تئاتر و تالار نمایش در مرند
تاسیساتی ها در مرند
تالارهای عروسی در مرند
تاکسی سرویس در مرند
چاپ و تبلیغات در مرند
خدمات آسانسور و بالابر در مرند
خدمات خودرویی در مرند
خدمات نظافتی در مرند
خدمات کامپیوتری در مرند
خرازی ها در مرند
خشکبار و آجیل فروشی ها در مرند
خشکشویی ها در مرند
دادسراها در مرند
داروخانه ها در مرند
درمانگاه ها و مراکز درمانی در مرند
دفاتر اسناد رسمی در مرند
دفاتر پست در مرند
دفاتر پلیس به علاوه 10 و دفاتر دولت الکترونیک در مرند
دفاتر وکالت و مشاوره حقوقی در مرند
دندانپزشکان و دندان سازان در مرند
دکوراسیون داخلی در مرند
رستوران ها و سالنهای غذا خوری در مرند
روانپزشکان در مرند
ساعت فروشی در مرند
سمپاشی در مرند
سمساری در مرند
سوپرمارکت در مرند
سوپرهای میوه و سبزی در مرند
سینما ها در مرند
شعبات بانک آینده در مرند
شعبات بانک سپه در مرند
شعبات بانک انصار در مرند
شعبات بانک گردشگری در مرند
شعبات بانک پارسیان در مرند
شعبات بانک پاسارگاد در مرند
شعبات بانک سامان در مرند
شعبات بانک سینا در مرند
شعبات بانک شهر در مرند
شعبات بانک صادرات در مرند
شعبات بانک ملت در مرند
شعبات بانک ملی در مرند
شعبات مهر اقتصاد در مرند
صرافی ها در مرند
طلا فروشی ها و زرگری ها در مرند
عطاری ها در مرند
عکاسی ها و آتلیه عکاسی در مرند
فرش فروشی ها در مرند
فرهنگسرا و خانه فرهنگ در مرند
فروشگاه لوازم خانگی و آشپزخانه در مرند
فروشگاه های آرایشی بهداشتی در مرند
فروشگاه های خشکبار در مرند
فروشگاه های شهروند در مرند
فروشگاه های لوازم پزشکی در مرند
فروشگاه های لوازم ورزشی در مرند
فروشنده های پوشاک بچه گانه در مرند
فروشنده های پوشاک زنانه در مرند
فروشنده های پوشاک مردانه در مرند
قالیشویی ها در مرند
قصابی ها و سوپر های گوشت و مرغ در مرند
قنادی ها و شیرینی فروشی ها در مرند
گل فروشی ها در مرند
لوازم التحریری ها در مرند
متخصصین ریه در مرند
متخصصین قلب و عروق در مرند
متخصصین و جراحان مغز و اعصاب در مرند
مدارس در مرند
مراکز خدمات زیبایی در مرند
مراکز خرید در مرند
مراکز روانشناسی و روان کاوی در مرند
مراکز ورزشی در مرند
مساجد و حسینیه ها در مرند
مشاورین املاک در مرند
مهد کودک ها در مرند
موبایل فروشی ها در مرند
نانوایی ها در مرند
نگارخانه ها در مرند
نمایندگی های ال جی LG در مرند
نمایندگی های سامسونگ SAMSUNG در مرند
نجاری در مرند
لوله بازکنی در مرند
نمایندگی های سونی در مرند
نمایندگی های لوازم خانگی در مرند
نمایندگی های مجاز خوردو در مرند
هتل ها و اقامت گاه ها در مرند
کارواش ها در مرند
کافی شاپ ها در مرند
کافی نت و گیم نت در مرند
کتابخانه ها در مرند
کلانتری و اداره پلیس در مرند
کلیسا ها و مساجد و اماکن مذهبی در مرند
کیف و کفش فروشی ها در مرند
متل در مرند
صنایع دستی در مرند
مکان های دیدنی در مرند
طبیعت در مرند
اماکن گردشگری در مرند
مسیر ورودی در مرند
فروش سوغات در مرند
بهترین آموزشگاه کامپیوتر مرند
بهترین سایر آموزش ها مرند
بهترین خرید و فروش کامپیوتر مرند
بهترین فروشگاه فروش لپ تاپ مرند
بهترین مرکز برنامه نویسی کامپیوتر مرند
بهترین خرید و فروش قطعات کامپیوتر مرند
بهترین خرید و فروش مجله و کتاب کامپیوتر مرند
بهترین مرکز گرافیک کامپیوتر مرند
بهترین مرکز فروش لوازم جانبی کامپیوتر مرند
بهترین خدمات اینترنت مرند
بهترین خدمات شبکه کامپیوتر مرند
بهترین طراحی صفحات وب مرند
بهترین اشتراک اینترنت مرند
بهترین فروش نرم افزار کامپیوتر مرند
بهترین آموزش کامپیوتر مرند
بهترین تعمیر کامپیوتر مرند
بهترین خرید و فروش موبایل و تبلت مرند
بهترین تعمیرات تخصصی موبایل و تبلت مرند
بهترین لوازم جانبی موبایل و تبلت مرند
بهترین خدمات گارانتی موبایل و تبلت مرند
بهترین تدریس خصوصی مرند
بهترین آموزش رانندگی مرند
بهترین آموزش تعمیر موبایل مرند
بهترین آموزش تعمیر خودرو مرند
بهترین آموزش خیاطی مرند
بهترین آموزشگاه آرایشگری مرند
بهترین آموزش حسابداری مرند
بهترین آموزش آشپزی و شیرینی پزی مرند
بهترین آموزش عکاسی و فیلمبرداری مرند
بهترین آموزش گلدوزی مرند
بهترین آموزش طلاسازی مرند
بهترین آموزش نقشه کشی مرند
بهترین آموزش گردشگری مرند
بهترین آموزشگاه هتلداری مرند
بهترین آموزشگاه توریسم مرند
بهترین آموزشگاه کامپیوتر مرند
بهترین آموزش هنر مرند
بهترین مهدکودک مرند
بهترین پیش دبستانی و دبستان مرند
بهترین آموزش زبان مرند
بهترین آموزش کنکور مرند
بهترین آموزش فنی و حرفه ای مرند
بهترین آموزشگاه موسیقی مرند
بهترین آموزش رشته های ورزشی مرند
بهترین خرید و فروش باغ مرند
بهترین خرید و فروش زمین مرند
بهترین خرید و فروش کلنگی مرند
بهترین خرید و فروش ملک تجاری مرند
بهترین خرید و فروش ملک اداری مرند
بهترین خرید و فروش دفتر املاک مرند
بهترین خرید و فروش آپارتمان مرند
بهترین خرید و فروش خانه مرند
بهترین خرید و فروش ویلا مرند
بهترین فروش خودرو کارکرده مرند
بهترین خرید خودرو صفر مرند
بهترین فروش خودرو صفر مرند
بهترین فروش لوازم تزیینی مرند
بهترین لوازم جانبی اتومبیل مرند
بهترین خرید خودرو کارکرده مرند
بهترین خرید و فروش لوازم یدکی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش دستگاه های برقی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش دستگاه های گازی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش چوبی و فلزی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش اثاثیه منزل مرند
بهترین مرکز خرید و فروش لوازم اداری مرند
بهترین مرکز خرید و فروش لوازم مهندسی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش لوازم ورزشی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش تجهیزات پزشکی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش آزمایشگاهی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش آلات موسیقی مرند
بهترین مرکز خرید و فروش فرش و منسوجات مرند
بهترین مرکز خرید و فروش کتاب مرند
بهترین مرکز خرید و فروش صنایع دستی و هنری مرند
بهترین مرکز خرید و فروش طلا و جواهرات مرند
بهترین مرکز خرید و فروش بدلیجات مرند
بهترین مرکز خرید و فروش تزیینات مرند
بهترین سمساری مرند
بهترین لوازم قنادی مرند
بهترین عطاری مرند
بهترین کیف و کفش مرند
بهترین فروشگاه عینک مرند
بهترین فروشگاه صوتی و تصویری مرند
بهترین فروشگاه پوشاک مرند
بهترین فروشگاه لوازم یدکی مرند
بهترین حفاظتی و امنیتی مرند
بهترین چاپ و تبلیغات مرند
بهترین خدمات فنی مرند
بهترین صادرات و واردات مرند
بهترین خدمات ساختمان مرند
بهترین خدمات مشاوره مرند
بهترین خدمات بیمه مرند
بهترین تایپ و تکثیر مرند
بهترین داراترجمه مرند
بهترین ثبت شرکت مرند
بهترین فروش ماشین های اداری مرند
بهترین طراحی دکوراسیون مرند
بهترین مرکز حسابداری و حسابرسی مرند
بهترین خدمات اداری مرند
بهترین خدمات مجالس مرند
بهترین زیبایی و پزشکی مرند
بهترین حمل و نقل مرند
بهترین تعمیرات مرند
بهترین قالیشویی مرند
بهترین رفوگری مرند
بهترین تعمیر لوازم خانگی مرند
بهترین آرایشگاه زنانه مرند
بهترین آرایشگاه مردانه مرند
بهترین مزون لباس مرند
بهترین سولاریوم مرند
بهترین موسسه حقوقی مرند
بهترین دفتر ازدواج و طلاق مرند
بهترین پیک موتوری مرند
بهترین تاکسی سرویس مرند
بهترین صرافی مرند
بهترین تعمیرات مبلمان مرند
بهترین خیاطی مرند
بهترین کارواش مرند
بهترین سمپاشی مرند
بهترین نظافتی مرند
بهترین خشکشویی مرند
بهترین تعمیرگاه خودرو مرند
بهترین خدمات دامپزشکی مرند
بهترین حيوانات خانگي مرند
بهترین آتلیه عکاسی مرند
بهترین رستوران مرند
بهترین مراکز تخلیه امن اضطراری تهران مرند
بهترین پخش مواد غذایی مرند
بهترین سوپر مارکت مرند
بهترین خدمات مسافرتی مرند
بهترین زیبایی و بهداشت مرند
بهترین خدمات پزشکی مرند
بهترین باشگاه ورزشی مرند
بهترین مرکز فروش خط مرند
بهترین مرکز خرید خط مرند
بهترین مرکز تعمیرات موبایل مرند
بهترین مرکز فروش نرم افزار موبایل مرند
بهترین مرکز خرید و فروش تلفن ثابت مرند
بهترین مرکز خدمات پیامک مرند
بهترین مرکز خرید و فروش گوشی موبایل مرند
بهترین مرکز فروش خط همراه اول مرند
بهترین مرکز فروش خط ایرانسل مرند
بهترین مرکز خدمات مخابراتی مرند
بهترین مرکز آب و فاضلاب مرند
بهترین مرکز ابزار و یراق مرند
بهترین مرکز اتوماسیون صنعتی مرند
بهترین مرکز انبار داری مرند
بهترین مرکز ساخت سازه های پیش ساخته مرند
بورس فروش آهن آلات مرند
بهترین کارگاه بسته بندی مرند
بهترین مرکز پرس کاری مرند
بورس پلاستیک و پلیمر مرند
بهترین مرکز کارگاه تراشکاری و سری کاری مرند
بهترین مرکز صنایع غذایی مرند
بهترین مرکز فروش و اجاره جرثقیل و بالابر مرند
فروش مصالح ساختمانی مرند
بهترین مرکز کارگاه قالب سازی مرند
بهترین مرکز ابزارآلات فروش کشاورزی مرند
بهترین مرکز دامداری مرند
بهترین مرکز ماشین آلات مرند
بهترین مرکز ماشین سازی مرند
بهترین مرکز معدن مرند
بهترین مرکز مواد شیمیایی مرند
بهترین مرکز لوازم آزمایشگاهی مرند
بهترین مرکز ضایعات مرند
بهترین مرکز نساجی مرند
بهترین مرکز مواد شیمیایی مرند
بهترین مرکز برق صنعتی مرند
بهترین مرکز نساجی مرند
بهترین مرکز شراکت و سرمایه گذاری مرند
بهترین مرکز پیمانکاری مرند
بهترین مرکز قبول نمایندگی مرند
بهترین مرکز مرتبط به کار مرند
بهترین مرکز استخدام مرند
بهترین مرکز آماده به کار مرند
بهترین مرکز کاریابی مرند
را میتوان جستجو کرد.